Kartacze to tradycyjne danie Kresów Wschodnich, popularne na polskich ziemiach na Podlasiu i Suwalszczyźnie. Czasami nazywane tutaj kałdunami.
Światową stolicą kartaczy jest Gołdap, gdzie w każdą pierwszą niedzielę sierpnia odbywa się święto zwane Kartaczewo. To niezwykły festiwal tradycyjnych dań, kartaczy w roli głównej i targ rękodzieła.
Kartaczy nie należy mylić, ani stosować wymiennych nazw – cepeliny, kołduny czy pyzy z mięsem. Kartacze to zupełnie co innego. Różnią się nieznacznie proporcjami surowych i gotowanych ziemniaków i dodatkiem mąki. Każde z nich to inna potrawa.
Na czym polega różnica?
Zacznijmy od kołdunów – to małe litewskie pierożki z surowym mięsem w cieście z mąki, podawane najczęściej w rosole, czerwonym barszczu lub z kwaśną śmietaną.
Cepeliny – do ziemniaków dodaje się jajko i pszenną mąkę, dlatego ciasto jest jasne.
Pyzy natomiast to duże kluchy z mąki pszennej z dodatkiem gotowanych ziemniaków i jajka z nadzieniem.
Kartacze natomiast to szare podłużne kluski, z surowych i gotowanych ziemniaków, z nadzieniem z surowego mięsa wieprzowo-wołowego. Mogą być też jarskie nadziewane grzybami, serem. Albo z gotowanym mięsem z rosołu. Powinny mieścić się w dłoni. Tradycyjnie popija się je mlekiem.
Kartacze
20-22 sztuki
4 kg ziemniaków z dużą zawartością skrobii
mąka ziemniaczana
3 spore cebule
500 g mięsa mielonego wieprzowo-wołowego lub wieprzowego
sól, pieprz, majeranek
do gotowania: woda, sól, mąka ziemniaczana, 1 łyżka masła
do podania: smażona na słoninie cebula lub cebula z boczkiem
Ziemniaki obierz, odważ 400 g i je ugotuj. Surowe zetrzyj na tarce na najmniejszych oczkach, przełóż na bawełnianą ścierkę lub podwójną gazę i zostaw aby odciekły nad garnkiem. Lekko odciśnij. Kiedy z płynu w garnku oddzieli się skrobia, zlej wodę, a skrobię dodaj do startych ziemniaków.
Ugotowane ziemniaki rozdrób i przeciśnij przez praskę do surowej masy. Wymieszaj wszystko na jednolite ciasto, podziel na cztery części i jedną część wyjmij z miski. W jej miejsce wsyp mąkę ziemniaczaną i dołóż czwartą część masy. Posól lekko i wyrób na jednolitą masę.
Mięso dopraw solą, pieprzem i przetratym przez sitko majerankiem. Dobrze wymieszaj.
Bierz porcje ciasta wielkości dłoni, rozpłaszczaj je na palcek, w środek wkładaj mięso i zlepiaj formując podłużne kluski.
Wodę w dużym garnku posól, dodaj 1 łyżkę masła i mąkę ziemniaczaną rozrobioną w wodzie. Doprowadź do wrzenia i wkładaj po kilka kartaczy. Najlepiej tuż po uformowaniu. Gotuj około 30 minut na wolnym ogniu. 2o minut od chwili kiedy wypłyną na powierzchnię wody. Zrób test na jednym – w środku muszą być ugotowane. Jeżeli są surowe, gotuj jeszcze 5-10 minut.
Na patelni przyrumień cebulę na maśle, słoninie lub boczku. Podawaj karatcze polane cebulą. Jeżeli ma być tradycyjnie, z kubkiem świeżego mleka.
Jeżeli lubisz realizować się w kuchni, poznawać nowe przepisy i kuchnie, zaglądaj na portal Przepisy.pl. Znajdziesz tam ciekawe receptury na wszelakie dania, diety, jadłospisy. Warto inspirować się u najlepszych.